Verziendheid: "Als je van kijken hoofdpijn krijgt ...!"
Verziendheid, in het jargon hypermetropie genoemd, betekent letterlijk eigenlijk "bovenziendheid". Wat klinkt als een bijzonder talent, is eigenlijk niet een soort bovennatuurlijk zicht veraf, maar een zware inspanning voor de ogen.
Een scherp beeld vormen is voor mensen met verziendheid enkel mogelijk doordat de ciliaire spieren voortdurend zware inspanningen leveren. Die spieren stellen de ooglens bij elke blik automatisch correct en heel precies af. Dat noemen we accommodatie. Zonder accommodatie zouden bij verzienden de beelden veraf onscherp zijn. Als u zwaar verziend bent, helpt ook de accommodatie niet meer. Dan is het niet meer mogelijk om dichtbij scherp te zien, en bij heel hoge waarden zelfs op geen enkele afstand.
De oorzaak van hypermetropie is een te korte oogas, een hoornvlies of ooglens met te geringe sterkte of een combinatie van de twee. Als de sterkte van de breking door de ooglens te gering is, spreekt de deskundige van sterktehypermetropie. Als het oog te kort is en de breking normaal, spreken oogartsen en opticiens van een ooglengtehypermetropie. Bij een "normaal" oog is de oogbol ongeveer 24 mm lang. Een "ontbrekende" millimeter geeft bij verziendheid een verschil van 3 dioptrieën. Wat de oorzaak ook is: de lichtstralen worden niet voldoende gebundeld op het netvlies , het brandpunt ligt in gedachten "achter" het netvlies. Er ontstaat een onscherp beeld.
Kinderen en jonge mensen merken in het begin vaak niet dat ze in lichte mate verziend zijn. Dankzij de elasticiteit van hun ooglens compenseren ze deze refractieafwijking automatisch en ze geloven zelfs dat ze prima kunnen zien! Maar de inspanning van de ciliaire spieren en de voortdurende correcties tijdens het zien vragen hun tol. Wie verziend is, heeft snel last van hoofdpijn en duizeligheid of brandende, vermoeide ogen. Zien is vermoeiend. Zeker tijdens het lezen als men aan iets werkt dat dichtbij is.
De accommodatiecapaciteit, dus het scherpstellen van de ooglens met spierkracht, werkt toch al enkel tot een bepaalde graad van refractieafwijking en tot een bepaalde leeftijd. Naarmate de leeftijd vordert vermindert de accommodatiecapaciteit steeds meer en de afstand waarop men scherp kan zien wordt steeds kleiner. Rond het 40e levensjaar wordt dit effect ook merkbaar bij mensen zonder refractieafwijking. Dat noemen we ouderdomsverziendheid (presbyopie) – lezen zonder bril wordt eerst moeilijk en dan onmogelijk. Mensen die in lichte mate verziend zijn en die tijdens hun jonge jaren hun verziendheid nog "weggeaccommodeerd hebben", hebben daarentegen al eerder een leesbril nodig.
Overigens:
Wist u dat bijna alle kinderen een tijdje in lichte mate verziend zijn? Hypermetropie maakt deel uit van het ontwikkelingsproces.
Of en in welke mate iemand verziend is, kan worden vastgesteld met een oogmeting bij de opticien of optometrist. Bij jonge mensen vraagt dat om fingerspitzengefühl, want de elastische ooglens wordt wel automatisch scherpgesteld door de accommodatie. Zo bestaat het gevaar dat lichte vormen van hypermetropie niet worden opgemerkt.
Bij de bepaling van de sterkte, die we ook oogmeting noemen, wordt gemeten welke breking een lens moet hebben om de refractieafwijking te corrigeren. Als de opticien verziendheid vaststelt, kiest hij een plus-glas (focuslens). Dat brillenglas verandert de lichtinval voor de ogen, zodat de lichtstralen net zoals bij iemand die normaal ziet precies op het netvlies worden gebundeld. Verzienden hebben een plus-correctie nodig. Daarom staat er voor het dioptriecijfer een plusteken, bijvoorbeeld +3 dpt.
